เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 3 เมษายน 2568 ดร.รวีวรรณ ภูริเดช ผู้อำนวยการสำนักงานคณะกรรมการนโยบายที่ดินแห่งชาติ (ผอ.สคทช.) เป็นประธานในการเปิดสัมมนาแนวทางการปฏิบัติสำหรับการกำกับดูแลพื้นที่ ภายใต้นโยบายการจัดที่ดินทำกินให้ชุมชน (คทช.) และการใช้งานระบบติดตามการใช้ประโยชน์ที่ดิน (SPHERE) เพื่อติดตามการใช้ประโยชน์ที่ดิน และป้องกันปัญหาทางด้านสิ่งแวดล้อม โดยมี ดร.ศิริลักษณ์ พฤกษ์ปิติกุล รองผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) ผู้แทนจากหน่วยงานราชการส่วนกลางที่เกี่ยวข้องในการดูแลพื้นที่ ผู้แทน คทช. จังหวัดทั่วประเทศ ผู้บริหาร และเจ้าหน้าที่ สคทช. กว่า 300 คน เข้าร่วมงาน ณ ห้องแกรนด์บอลรูมเอ ชั้น 4 โรงแรม อัศวิน แกรนด์ คอนเวนชั่น กรุงเทพฯ และผ่านระบบออนไลน์
ดร.รวีวรรณฯ ผอ.สคทช. กล่าวว่าการสัมมนาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่การดำเนินงานของ สคทช. ร่วมกับสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) (สทอภ. หรือ GISTDA) ในการพัฒนาระบบติดตามการใช้ประโยชน์ที่ดิน (SPHERE) และจัดทำฐานข้อมูลการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่จัดที่ดินทำกินให้ชุมชน (คทช.) และระยะกันชนโดยรอบ (BUFFER ZONE) 100 เมตร เพื่อใช้ข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียมความละเอียดสูงมาเป็นเครื่องมือและฐานข้อมูลที่สำคัญในการสนับสนุนการดำเนินการตามภารกิจ อาทิ การติดตามตรวจสอบการใช้ประโยชน์ที่ดินและการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ เพื่อกำหนดมาตรการและแนวทางในการป้องกันและแก้ไขปัญหาการกระทำผิดเงื่อนไขข้อกำหนดการจัดที่ดิน คทช., การติดตาม และบันทึกข้อมูล จุดความร้อน (HOT SPOT) ที่เกิดจากการเผาซากวัสดุทางการเกษตรในพื้นที่ คทช. เพื่อประเมินและกำหนดมาตรการในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวอย่างยั่งยืน สนับสนุนภารกิจเป้าหมายในการลดปริมาณฝุ่นละออง PM2.5 ของประเทศ รวมถึงเป็นข้อมูลประกอบการรับรองสิทธิ์และการทำประโยชน์ในพื้นที่ของรัฐอย่างถูกต้องของเกษตรกรในพื้นที่ภายใต้ระเบียบว่าด้วยสินค้าที่ปลอดจากการตัดไม้ ทําลายป่า หรือ EUDR (EU REGULATION ON DEFORESTATION-FREE PRODUCTS: EUDR)
“ฐานข้อมูล SPHERE ใช้ติดตามงานใน 2 ส่วน คือติดตามเรื่องของการเผา ซึ่งจะซ้อนข้อมูลจุดความร้อน (HOTSPOT) ร่วมกับการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่ คทช. จากนั้นส่งข้อมูลไปยังจังหวัดเพื่อให้สามารถตรวจสอบสาเหตุกิจกรรมการใช้ที่ดินในพื้นที่ที่เกิดจุดความร้อน (HOTSPOT) และ PM2.5 รวมถึงการเตรียมความพร้อมเพื่อรองรับมาตรการ EUDR ในระดับสากล และส่วนที่ 2 ใช้สำหรับติดตามการใช้ประโยชน์ที่ดินการระบุตำแหน่งรูปแปลงของเกษตรกร ลดข้อจำกัดเรื่องอัตรากำลังเจ้าหน้าที่ที่ไม่เพียงพอ ถือเป็นการนำเทคโนโลยีภาพถ่ายดาวเทียมมาใช้ในการติดตามตรวจสอบ ที่สำคัญยังเป็นการช่วยป้องกันการบุกรุกที่ดินของรัฐได้อีกทางหนึ่ง ซึ่งทุกท่านคงได้ทราบข่าวเรื่องมีนายทุนต่างชาติบุกรุกที่ดิน คทช. ทำสวนทุเรียนพื้นที่หลายร้อยไร่ทางภาคตะวันออก ในการดำเนินการตรวจสอบกรณีนี้ สคทช. ได้รับความร่วมมือจาก GISTDA นำภาพถ่ายดาวเทียมในช่วงเวลาต่าง ๆ มาวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงรูปแบบการใช้ประโยชน์ที่ดินซึ่งได้ภาพหลักฐานที่ชัดเจนว่ามีร่องรอยการทำประโยชน์ก่อนพื้นที่นี้จะถูกนำเข้าเป็นพื้นที่เป้าหมายการจัดที่ดิน คทช. และต่อมามีการรวมแปลงย่อยเป็นแปลงเกษตรกรรมขนาดใหญ่ ในเรื่องนี้ท่านรองนายกรัฐมนตรี ท่านประเสริฐ จันทรรวงทอง ในฐานะประธาน คทช. ได้มอบนโยบายให้เพิ่มความเข้มงวดในการจัดที่ดิน และให้ สคทช. ร่วมกับหน่วยงาน หาวิธีการในการตรวจสอบการใช้ประโยชน์ที่ดิน คทช. ทุกแปลง หากพบการกระทำผิดให้มีการดำเนินการตามเงื่อนไขการใช้ประโยชน์ และดำเนินการทางกฎหมายอย่างเข้มงวด" ผอ.สคทช. กล่าวย้ำ
ทั้งนี้ ภายในงานยังมีกิจกรรมสาธิตและทดลองใช้ (WORKSHOP) ระบบติดตามการใช้ประโยชน์ที่ดินในพื้นที่ คทช. (SPHERE) ให้แก่เจ้าหน้าที่ จาก สคทช. หน่วยงานราชการส่วนกลางและหน่วยงานระดับภูมิภาคที่เกี่ยวข้องในการกำกับดูแลพื้นที่ เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจให้กับหน่วยงานผู้เป็นเจ้าของที่ดินของรัฐที่นำพื้นที่เข้าสู่กระบวนการจัดที่ดินทำกินให้ชุมชน และเจ้าหน้าที่ในระดับพื้นที่ให้สามารถนำระบบ SPHERE ไปใช้ประโยชน์ได้ต่อไป
